24 stycznia 2021

Kopyta. Mocne, twarde, dźwigające ogromny ciężar, a jednocześnie delikatne i wrażliwe, szczególnie na niekorzystny wpływ podłoża po jakim się poruszają. Koniarze prześcigają się w opiniach i radach mnożąc przy okazji różne teorie poparte stajennymi doświadczeniami.

Leczenie schorzeń kopyt, a w szczególności gnijących strzałek, obrosło wieloma mitami, dlatego ważne aby szukając pomocy, sięgać po wiarygodne źródła i produkty o potwierdzonej skuteczności.

Ważnym elementem dbania o kopyta, często bagatelizowanym, jest zapewnienie właściwych warunków higienicznych bytowania konia (np. regularne wybieranie obornika z boksu) oraz codzienne czyszczenie kopyt (nie tylko przed wyjściem ze stajni, ale także, a może przede wszystkim po powrocie). Nieprzestrzeganie tych zasad praktycznie bezpowrotnie doprowadzi do gnicia strzałek – charakterystycznego schorzenia wynikającego z zaniedbania, objawiającego się występowaniem mazistego wysięku w rowkach strzałki kopytowej i pomiędzy piętkami. Przy czyszczeniu kopyt wydobywamy wtedy cuchnącą maź (zniszczony przez wilgoć, bakterie i grzyby róg kopytowy), a rowek strzałki zdaje się nie mieć dna. Jeżeli w porę nie zareagujemy i nie rozpoczniemy zabiegów oczyszczających i osuszających strzałkę oraz nie zaaplikujemy odpowiednich środków bakteriobójczych czy w skrajnych przypadkach leczniczych, schorzenie to może przekształcić się w przewlekłą chorobę, stanowiącą realne zagrożenia dla konia.

Duża, zdrowa strzałka działa jak złącze dylatacyjne, które utrzymuje piętki oddzielnie, dzieli funkcję nośną z innymi strukturami kopyta i pomaga amortyzować wstrząsy. Zdrowa i dobrze ukształtowana wspiera również naturalny mechanizm samooczyszczania, tak że gdy podeszwa jest obciążona, strzałka rozszerza się, wyrzucając nagromadzony brud.

Zainfekowana strzałka jest znacznie mniejsza i zagłębiona poniżej poziomu kopyta, tworząc w ten sposób przestrzeń, w której mogą gromadzić się zanieczyszczenia. Gdy strzałka cofa się w puszce kopytowej, traci zdolność samooczyszczania, która pozwala na usuwanie zgromadzonego materiału (brudu, obornika itp.) nad strzałką, powodując nadmierny nacisk. Z biegiem czasu ten ciągły nacisk na strzałkę prowadzi do dalszego pogarszania stanu strzałki i jej i atrofii. Osłabiona obniżonym rogiem ochronnym naskórka tkanka staje się podatna na penetrację przez bakterie i w konsekwencji rozwój choroby. Ponadto nagromadzenie zanieczyszczeń, w tym martwego naskórka, tworzy środowisko sprzyjające rozwojowi bakterii, zwłaszcza bakterii beztlenowych. Zagłębiona strzałka traci zdolność do pełnienia funkcji złącza dylatacyjnego, a piętki zaczynają się kurczyć.

Wszelkie oderwane obszary nekrotycznego rogu na powierzchni strzałki należy regularnie oczyszczać oraz stosować miejscowe środki antyseptyczne/ściągające, w tym fenoksyetanol, tymol, chlorheksydynę, związki roztwory jodu, miedzi i/lub cynku.

Należy pamiętać o tym że gnijąca strzałka jest raną i nie wolno smarować jej preparatami drażniącymi lub takimi, które mogą prowadzić do przyżegania rany (jak kryształy miedzi czy dziegieć). Rozwiązania te mogą być efektywne, ale w stosowaniu PROFILAKTYCZNYM, wyłącznie na zdrowe tkanki, przed wyjściem na błotnisty padok.

Konie powinny mieć kopyta oczyszczane jak najczęściej, a strzałki energicznie szczotkowane sztywną szczotką. Po takim przygotowaniu należy stosować środek antyseptyczny, który zatrzyma postępującą infekcję i oczyści zakażone miejsca.

NALEŻY PAMIĘTAĆ, ŻE NAWET NAJLEPSZY PREPARAT NIE BĘDZIE DZIAŁAŁ JEŚLI STRZAŁKI NIE SĄ WYSTARCZAJĄCO DOBRZE WYCZYSZCZONE.

Jeśli w bruździe centralnej znajduje się szczelina, obszar nad szczeliną należy wypełnić roztworem antyseptycznym, aby umożliwić penetrację w głąb szczeliny. Najskuteczniejsze są preparaty, które pozostają w miejscu aplikacji (nie wypływają lub nie trzeba ich uszczelniać np. za pomocą waty, co może tworzyć środowisko umożliwiające dalszy rozwój mikroorganizmów w głębszych warstwach). Koń powinien być trzymany w suchym, czystym boksie z regularnie wymienianą ściółką.

Głęboka infekcja nie zniknie też w ciągu kilku dni czy tygodnia. Pierwsze efekty, widać zwykle już po kilku dniach stosowania i najczęściej jest to osuszenie zewnętrznych warstw strzałki jednak nie jest to równoznaczne z ustąpieniem problemu. W głębokim rowku centralnym musi się wykształcić blizna, proces bliznowacenia i gojenia tak samo jak u ludzi trwa – czasami miesiąc, a czasami nawet dużo dłużej. Dlatego warto znaleźć takie rozwiązanie, które nie będzie zbyt czasochłonne w Twoich warunkach.

ZAPOBIEGANIE

Stare przysłowie mówi lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego pamiętajmy aby:

• utrzymywać konia w czystych, suchych warunkach;
• regularnie czyścić i dbać o kopyta;
• rutynowe podkuwanie powinno być zaplanowane co ok. 6 do 8 tygodni, zwracając szczególną uwagę na werkowanie pod kątem budowy podeszwy, strzałki i integralności struktur tkanek miękkich kopyta;
• ważne jest zapewnianie koniom odpowiedniej dawki ruchu, dzięki czemu końskie kopyta nabierają sprężystości, poprawia się ich ukrwienie oraz dotlenienie całego organizmu.
  Dodatkowo amortyzująca część kopyta czyli strzałka jest cały czas stymulowana dzięki czemu nie dochodzi do infekcji.

Dobre zarządzanie boksami, regularna pielęgnacja zwierzęcia i kontrola kopyt pozwalają uniknąć wielu problemów, w tym gnicia strzałek. Jak to często bywa, prosta profilaktyka nie tylko jest jednym z najskuteczniejszych sposób oszczędzenia zwierzęciu cierpień, ale i niewiele kosztuje opiekuna.